Inwentaryzacja pomiarowo-rysunkowa to dokumentacja zabytków, która bazuje na dokonaniu pomiarów obiektów, które następnie przenosi się we właściwej skali na rysunki.
Na pełną inwentaryzację składają się:
- część opisowa – obejmuje opis usytuowania zabytku, zarys jego historii, a także opis formalny i konstrukcyjny;
- komplet rysunków – poziom skomplikowania obiektu oraz skala, w jakiej wykonane są rysunki, decyduje o tym, jakie rysunki są potrzebne; w przeważającej mierze są to: plan sytuacyjny, rzuty wszystkich kondygnacji łącznie z połaciami, widoki elewacji, przekroje (co najmniej dwa), inwentaryzacja stolarki okiennej i drzwiowej lub innych szczegółów;
- fotograficzna dokumentacja zabytków – obejmuje zdjęcia obiektu, jego elewacji, wnętrza, interesujących szczegółów, a także zniszczeń.
Inwentaryzacja pomiarowo-rysunkowa stanowi najbardziej popularną i podstawową formę dokumentacji zabytków. Przeprowadzono ją już w XVI wieku w Rzymie. W kolejnych stuleciach udoskonalano techniki pomiarowe. Współcześnie dysponujemy szeregiem wytycznych odnośnie właściwego sporządzania tego typu dokumentacji. Do jej wykonania wykorzystuje się trzy główne metody:
- pomiar ręczny z użyciem dalmierzy laserowych;
- pomiar laserowy w wykorzystaniem tachimetrii;
- skaning laserowy.
Ostatnia z tych metod zyskuje coraz większą popularność, ponieważ daje niesamowite wyniki graficzne – umożliwia tworzenie fotoplanów, a nawet animacji.
Dzięki dokumentacji zabytków, która z sukcesem przetrwała do naszych czasów, posiadamy wiedzę na temat nieistniejących już obiektów, jak i mamy potwierdzenie autentyczności historycznej konkretnych budowli lub miejsc. Współcześnie przeprowadzanie inwentaryzacji poprzedza inne działania związane z ochroną zabytków, m. in. różnego rodzaju badania (statyczne, stratygraficzne, mykologiczne) i projekty (budowlane, koncepcyjne, wykonawcze). Rzetelne przeprowadzanie dokumentacji zabytków jest więc niezmiernie ważnym punktem w procesie kompleksowej ochrony dziedzictwa.